Provocatief coachen: liefdevol confronterend

‘Ik heb me nog nooit zo gezien gevoeld’, ‘Jeetje, ik voel me zoveel lichter nu’ en ‘Wat heerlijk dat je me zo liet voelen dat ik er helemaal mag zijn’. Dit zijn enkele reacties van coachees nadat ik ze provocatief gecoacht had. Soms denken mensen dat provocatief coachen hard en confronterend is. Dat laatste is ook wel zo, maar je komt natuurlijk ook bij een coach voor reflectie op jezelf en dat is soms behoorlijk confronterend. En juist daarom is het zo belangrijk dat je tegelijkertijd voelt dat je helemaal gezien en aanvaard wordt. Die onderstroom van liefdevolle verbinding maakt het makkelijker om jezelf onder ogen te komen, juist ook wanneer ik je als coach een beetje aan het prikkelen ben.

Wat is provocatief coachen dan?

Provocatief coachen is een onorthodoxe, intuïtieve, speelse en dus liefdevolle manier van mensen begeleiden. Misschien werkt het woord ‘provocatief’ direct weerstand of protest in je op?! Dan is dat mooi, want dat was ook precies de bedoeling van Frank Farrelly, de grondlegger van de provocatieve therapie, waar provocatief coachen uit voortgekomen is. Hij wilde niet voor niets zijn manier van werken aanvankelijk protesttherapie noemen. Protest doet je (veer)kracht, creativiteit en autonomie namelijk toenemen en dat zijn belangrijke doelstellingen van coaching. Je komt als vanzelf in beweging en ontdekt je eigen waarheid. De Nederlandse psychologen Jaap Hollander en Jeffrey Wijnberg hebben provocatief coachen overdraagbaar gemaakt door Frank Farrelly te observeren (modelleren) en te beschrijven wat hij doet.

De uitdagende houding

Gelukkig heb ik Frank Farrelly – die in 2013 is overleden –  zelf nog mogen leren kennen en meerdere malen aan het werk gezien. Ik heb van hem geleerd dat provocatief coachen een vrije manier van begeleiden is, waarin je als coach vooral je eigenheid gebruikt. Je laat jezelf er helemaal Zijn en daarmee nodig je je coachee uit hetzelfde te doen. Je ‘speelt’ met jezelf, de coachvraag en met de relatie met de coachee. In mijn model van zes coachhoudingen in mijn boek Wisselende contacten, de ontmaskering van de coachingsrelatie vind je provocatief coachen terug in de houding van De Uitdager. Soms ‘beschuldigen’ mensen mij ervan dat mijn hele stijl van coachen, trainen en schrijven doordrenkt is van de uitdagende (provocatieve) houding… Tja.. provocatief coachen is vooral een kwestie van jezelf er helemaal laten zijn met al je gekkigheid en (zelf)relativering. We lachen dan ook veel tijdens de (provocatieve) coachingsgesprekken.

Onverwacht licht

Luchtige diepgang typeert het provocatieve coachingsgesprek. Humor, drama en verbeelding kunnen zware persoonlijke thema’s makkelijker bespreekbaar maken. Niet alles hoeft gezegd. Soms kun je op een diep niveau geraakt worden, zonder dat dit expliciet gemaakt hoeft te worden. Met metaforen, idiote invallen, dramatisering en absurde oplossingen zet ik je situatie en je coachvraag in een onverwacht licht. Chaos in je hoofd is een mooi resultaat van ons gesprek. Een coachee vertelde eens dat haar hoofd na ons gesprek steeds aanvoelde als een aquarium dat troebel is geworden, doordat iemand door het zand heeft geroerd. In de dagen na ons gesprek zakte het zand terug naar de bodem, waarna een nieuwe, helderdere werkelijkheid verscheen. Ze voelde zich dan heel rustig van binnen en met nieuwe kracht en energie.

Iets voor jou?

Zeker als je lekker eigenwijs bent, het meestal alleen doet en ook vindt dat je zelf het beste weet wat goed voor je is, zal deze manier van coachen je aanspreken. Als je jezelf hier helemaal niet in herkent, zal je ook veel baat hebben bij provocatieve coaching.

Ben je zelf coach?

Omdat ik iedereen deze vrije en intuïtieve manier van werken gun, geef ik er ook training in aan coaches, maatschappelijk werkers, trainers, therapeuten, mentoren en andere professionele begeleiders. Je ontwikkelt je eigen stijl met een keur aan provocatieve en paradoxale interventies. En, omdat de coachingsrelatie nou eenmaal mijn specialiteit is, leer je provocatief ‘spelen’ met de coachingsrelatie. Kijk voor meer informatie op de pagina van de Workshop De Uitdager en de Leergang De Uitdager.In het artikel dat ik samen met Jan Ruigrok voor het Tijdschrift voor Coaching schreef – Kikkercoaches laten zich niet kussen – lees je hoe ik eens twee uur lang een ceo provocatief coachte…