Is het onvermijdelijk een drama en voor een kind als zijn of haar ouders niet (meer) samenwonen? Volgens mij hoeft dat niet, als je de behoeften van je kind(eren) maar in het oog houdt. Een functionele relatie met je ex-partner helpt daarbij. Uit mijn eigen ervaring en zelfonderzoek heb ik zes tips voor je gehaald, die je rust en harmonie in jezelf en in je relatie met je ex kunnen brengen.
Houdbaarheidsdatum
Ook al zou je willen dat het anders was, soms is een relatie ‘op’. Waar eens liefde, geluk en groei was is er nu afstand, onvrede en belemmering. En het lukt niet om dit weer om te keren. Dan kan het voor iedereen beter zijn om elkaar los te laten, is mijn ervaring. Soms hoor ik mensen zeggen dat hun huwelijk of relatie ‘mislukt’ is. Ik zie het meer als dat de ‘houdbaarheidsdatum’ van de relatie verstreken is. Mensen veranderen voortdurend en relaties tussen die mensen dus ook. En soms gaat dat niet lekker samen. Teleurstellend, maar niet noodzakelijk dramatisch.
Uit elkaar
Je gaat dan uit elkaar of scheiden. Dat laatste woord is nogal beladen, ervoer ik toen ik al een paar maanden niet meer samenwoonde met de vader van mijn dochtertje van toen vijf jaar. Mijn dochter had zich vrij makkelijk aangepast aan het gegeven dat er een etage bij was gekomen, waar ze de helft van de week met mij woonde: het ‘meisjeshuis’. Op een middag vroeg een buurmeisje haar of haar ouders nou gescheiden waren en ze zei er in een adem bij dat het heel erg was. Mijn dochter vroeg het nu op haar beurt aan mij. Ik vroeg haar hoe zij de nieuwe situatie ervoer, waarop zij antwoordde: ‘Nou, ik vind het wel leuk zo, ik krijg veel aandacht van jullie allebei, alleen zou ik wel wat vaker iets met zijn drietjes willen doen.’ Daarna heb ik uitgelegd wat men onder scheiden verstaat. En heb ik met haar vader afgesproken om wat meer met zijn drietjes te doen.
Behoeften van je kind
Natuurlijk is het voor een kind niet ideaal als ouders niet meer bij elkaar zijn. Een kind wil het liefst beide ouders (altijd) in de buurt hebben. Als dat niet kan, dan wil het kind beide ouders mogen zien en van allebei mogen houden. En een kind wil op belangrijke momenten – uitvoering, verjaardag, diploma, huwelijk – het liefst beide ouders in harmonie erbij hebben. Als deel van een niet meer samenwonend ouderpaar zie ik het als mijn nobele taak om de relatie met mijn ex-geliefde zo te ‘managen’, dat er aan deze wezenlijke behoeften van mijn kind zoveel mogelijk voldaan kan worden. Ik neem deze opdracht aan mijzelf nogal serieus en daar word ik zelf absoluut niet slechter van. Integendeel. Natuurlijk, het vergt wel wat stilstaan bij mijzelf en soms wat lastige dingen onder ogen komen. Echter niet alleen mijn dochter wordt er blijer van, maar ikzelf ook. Uit dit continue reflectieproces heb ik een aantal inzichten verworven, die ik graag met je deel in de vorm van zes tips:
1. Laat je valse hoop los
Ik betrapte mijzelf er laatst op dat ik nog steeds bepaalde (impliciete) verwachtingen had van mijn ex-partner en dan teleurgesteld was als hij daar niet aan voldeed. Dat was wel een beetje naïef, omdat het vaak diezelfde verlangens betrof, waar hij tijdens onze liefdesrelatie ook niet aan beantwoordde. Het is vrij zinloos om te verwachten dat iemand die in jouw ogen te weinig met je praatte tijdens de liefdesrelatie, na het uit elkaar gaan plots een stercommunicator is. Of om van je partner te verwachten dat zij of hij zich nu als een volledig toegewijde ouder gedraagt, als je altijd al vond dat je partner zich te weinig betrokken toonde bij (de opvoeding van) je kind. Kortom; laat de (valse) hoop varen dat je ex alsnog de – volgens jouw normen – ideale partner en ouder wordt.
2. Onderzoek je verwijten
Als je ex niet aan je (impliciete) verwachtingen en behoeften voldoet, kun je de neiging hebben dat te communiceren in de vorm van een verwijt. ‘Jij vertelt mij ook nooit wat’. Dan weet je tenminste zeker dat je ex zich nog verder uit het contact terug zal trekken of de tegenaanval inzet. Handiger is het om bij jezelf te onderzoeken wat dan je verwachting of behoefte is en dat uit te spreken: ‘Ik wil graag op de hoogte zijn van gesprekken met de meester over ons kind’.
3. Probeer zaken objectief te beschouwen
Het gesprek tussen mijn dochter en het buurmeisje, dat ik hierboven beschreven heb, illustreert hoe woorden een emotie aan een situatie kunnen geven. Doordat ik met mijn dochter slechts feitelijkheden had gecommuniceerd – namelijk dat er een huis bij zou komen waar mama zou gaan wonen en waar zij ook voor de helft van de week zou gaan wonen – had ze niet het gevoel dat ze iets dramatisch meemaakte. Pas toen het buurmeisje de situatie kaderde als ‘een scheiding’ en wist te vertellen dat het heel erg is als mensen scheiden, begon mijn dochter zich af te vragen of haar iets ergs was overkomen.
Ook in de communicatie met je ex is het de moeite waard om jezelf steeds de vraag te stellen: wat is nou de objectieve situatie en waar begint de emotionele inkleuring? Je zult zien dat je er rustiger en helder van wordt en dat je dan ook makkelijker kunt communiceren met je ex. Als je denkt: ‘Het kan die onverschillige rotzak echt niet schelen of zijn kind op tijd op school komt…’ word je vanzelf kwaad. Je kunt er ook voor kiezen je gedachten terug te brengen naar de onderliggende situatie, namelijk dat je ex jullie kind afgelopen maandag te laat bij school heeft afgeleverd. Dan fok je jezelf niet extra op. En het maakt het makkelijker om je ex er op aan te spreken. Als je dat nog nodig vindt. Want hoe erg is het eigenlijk dat je kind een keertje te laat op school is?
4. Wees niet bang om tekort te komen
Heeft je ex al snel een nieuwe partner? Of heeft zij of hij het financieel beter dan jij? Je kunt jezelf vergiftigen met jaloezie door te zien wat de ander heeft en jij niet. In plaats daarvan probeer ik mij te richten op de bevrediging van mijn eigen ware behoeften. Toen mijn ex aankondigde (weer) op vakantie te gaan met zijn nieuwe partner, voelde ik een beetje chagrijn en jaloezie opkomen. Toen ik daar even aandacht aan besteedde, besefte ik dat ik behoefte had aan een paar dagen vrij.
Over materiële zaken hebben mijn ex en ik nooit problemen gehad. In plaats van mijn bezit te vergelijken met dat van hem (of anderen), onderzoek ik mijn werkelijke behoeften en richt ik me op de bevrediging daarvan. Ik eet van een Hemabord net zo lekker als van een Wedgewoodbord en mijn ouderwetse mobieltje kan al meer dan ik nodig heb.
5. Stel liefdevol grenzen naar je ex en kind
Ook bij het stellen van grenzen naar je ex-partner en naar je kind, kun je je eigen behoeften als leidraad gebruiken. In plaats van te zeggen wat je niet wilt, kun je aangeven wat je graag wel wilt. Dat voelt voor iedereen prettiger. ‘Ik wil niet dat je mij zo voor het blok zet met je verzoek om van dagen te ruilen’ wordt dan: ‘Ik wil graag rust en regelmaat. Als je een keer van dagen wilt ruilen, laat dat dan asjeblieft zo lang mogelijk van te voren weten’.
Op dezelfde manier kun je dat doen naar je kind, zeker als je kind de grenzen opzoekt met het argument dat het bij je ex wel mag. ‘Het is prima dat je bij papa wel voor de televisie mag eten. Ik vind het fijn om met aandacht aan tafel te eten.’
6. Koester het kind in jezelf en wees de ouder
Het valt niet altijd mee om als ouder alleen een huishouden draaiende te houden. Je kunt overvallen worden door drift, verdriet of intense somberheid. Het is verleidelijk om nare gevoelens te wijten aan het gedrag van je ex of van je kind. Maar is dat wel altijd terecht? Of wordt er meer in jou getriggerd, waar je ex of kind part noch deel aan heeft? Wordt er misschien een oude pijn of een onvervuld verlangen geraakt, dat je mogelijk al sinds je jeugd bij je draagt? Als je jezelf hoort schreeuwen of iets hoort denken of zeggen als: ‘Wie luistert er nou een keertje naar mij?’, ‘Mijn kind zit me te pesten’ of ‘Is er nou echt geen plekje voor mijzelf?’, dan is er waarschijnlijk zoiets aan de hand.
Omdat je alleen bent met je kind, is de kans groot dat je je emoties afreageert op je kind. En dat is vervelend, voor jezelf en je kind. Als ik merk dat mijn incasseringsvermogen en geduld wat aan het afnemen is, beschouw ik dat als een teken dat het tijd is om aandacht aan mijzelf te besteden. Dan probeer ik een STOP te doen en wat tijd voor mijzelf te maken om te wandelen, te mediteren of voor een goed gesprek met een andere volwassene (vriend, coach, therapeut). Niet zelden ontdek ik dan dat er ‘oude ‘ gevoelens of patronen aangezet zijn; dat het ‘kind’ in mij zich roert. Door deze onder ogen te komen, kan ik inzien wat van vroeger en wat van nu is. En dan zie ik mijn werkelijke behoefte in het hier en kan ik proberen deze te bevredigen. Bijvoorbeeld door mijn dochter te vertellen dat ik mijn slaapkamer voor mijzelf wil hebben, en dat ze in alle kamers verstoppertje mag spelen, behalve daar.
Begrip voor jezelf
Natuurlijk is het niet makkelijk om jezelf zo’n Time Out te geven, zo’n STOP te maken. Het levert je echter wel veel op, zoals innerlijke rust en een prettigere relatie met je kind en je ex.
Wees niet boos op jezelf als je een keer uit je slof schiet, met zelfverwijt schiet je niets op. Met begrip voor jezelf en een welgemeend ‘sorry’ naar je kind of ex bereik je meer. Troost je met het besef dat uitgerekend in het contact met je (ex-)geliefde en kind(eren) knopjes ingedrukt worden die jouw oude patronen kunnen activeren. Ik zie hen dan ook als mijn belangrijkste leermeesters in mijn persoonlijke ontwikkeling.
Zelfonderzoek
Het doen van dit zelfonderzoek is niet zomaar iets. Ik help je graag om jezelf dit aan te leren, bijvoorbeeld in een aantal coachingsgesprekken. Daarin onderzoeken we samen situaties, emoties en patronen. Dat geeft direct wat licht en lucht en je leert zo om op jezelf en je ervaringen te reflecteren. De STOPs uit mijn laatste boek Hoe word ik echt rijk? zijn handvatten voor je zelfonderzoek.