Regelmatig zie ik in de media de vraag waar je nou een goede coach, therapeut of andere professionele begeleider aan herkent. Tja, wanneer is een professionele begeleider geschikt? Als basaal criterium kun je stellen: als diegene jou kan helpen bij jouw ontwikkelvraag, zonder jou daarbij te beschadigen. Dat klinkt vanzelfsprekender dan het (helaas) in de praktijk blijkt te zijn. Hoe kom je er nou achter of je zo iemand gevonden hebt? Daarvoor heb ik het ABCZ van de professionele begeleider opgesteld. Dit weerspiegelt mijn visie op goede begeleiding en is hopelijk voor jou een handvat bij het zoeken naar een geschikte begeleider.
De A staat voor Authenticiteit en Autonomie
Een begeleider draagt geen masker, maar is authentiek: echt en betrouwbaar. De basis van begeleiden is een gelijkwaardig contact van mens tot mens. De begeleider vraagt jou jezelf te tonen in alle puurheid om begeleiding mogelijk te maken. Je kwetsbaar opstellen, heet het dan. Gelijkwaardigheid ontstaat als hij of zij hetzelfde doet. Gewoon door te zijn wie die is: een feilbaar mens. Sommige begeleiders hebben de neiging zichzelf als alwetende autoriteit op te stellen, bijvoorbeeld door jou serieus te vertellen hoe de wereld (of jij) in elkaar zit. Natuurlijk, een begeleider reikt je nieuwe invalshoeken en perspectieven aan. Als hij of zij echter communiceert alsof er maar één waarheid is, dan hoop ik dat je alarmbellen afgaan. De bedoeling van coaching is immers om jouw kijk op jezelf, op anderen en op de wereld om je heen verder te ontwikkelen, niet om het wereldbeeld van de begeleider over te nemen. Als de begeleider de rol speelt van de alwetende goeroe, dan is die niet authentiek en dreigt die jouw autonomie te ondermijnen.
De B staat voor Bescheidenheid
Jij bent de expert van jouw eigen leven, lichaam, belevingswereld en ontwikkeling. Het is aan de begeleider om jou te bieden wat jij daarbij nodig hebt, door zich op jou af te stemmen. Jouw ontwikkelwens en ontwikkelpad staat dus centraal in de begeleiding. Dat vraagt om een bescheiden houding van de begeleider. Een begeleider die jou met stelligheid vertelt wat je moet doen of die een kant-en-klaar-stappenplan met gegarandeerd succes voor je klaar heeft liggen, mist in mijn beleving deze bescheidenheid. Een begeleider weet nou eenmaal niet precies wat goed voor jou is. Al helemaal niet zonder je te kennen. Samen met de begeleider ga je op onderzoek naar aanleiding van jouw vraag of behoefte. Zo leer je jezelf beter kennen. Zo krijg je helderder wat je wilt of in welke situatie je jezelf bevindt. Wat jouw onbewuste gedachten en automatische communicatie- en gedragspatronen zijn. Je gaat mogelijk bewuster ervaren wat je voelt. En een begeleider kan je helpen inzichten en vaardigheden te ontwikkelen om jouw doelen te bereiken. Dit is een proces waarin jij leidend bent en de begeleider faciliterend. Jij doet het werk, de rol van de begeleider is bescheiden. Onderzoek wijst steeds weer uit dat jouw motivatie en een goede relatie met je begeleider de belangrijkste succesfactoren in coaching en therapie zijn. Dat stemt bescheiden.
De C staat voor Compassie
Een begeleider heeft een ontwikkeld empathisch vermogen en handelt vanuit compassie. Empathie betekent niet dat hij of zij precies weet wat er in jou omgaat en jou dat vertelt. Empathie gaat over het zich openstellen naar jou en jouw binnenwereld en die van zichzelf even opzij zetten. Het is belangrijk dat jij je gezien en gehoord voelt. Als een begeleider suggestieve vragen stelt of ongevraagd met zijn of haar meningen, adviezen en oordelen komt, krijg je (terecht) niet het gevoel dat je gezien en gehoord wordt. Dan krijg je van deze begeleider niet de veilige, vrije ruimte die je nodig hebt voor jouw ontwikkeling. Compassie betekent dat de begeleider handelt vanuit de intentie en het verlangen dat het jou goed gaat en dat zijn of haar handelen jou ten goede komt. De begeleider leeft met je mee, zonder zich emotioneel mee te laten slepen. Hij of zij toont compassie voor jouw gevoelens en worstelingen, zonder deze over te nemen, veel groter te maken of juist te bagatelliseren.
De Z staat voor Zelfreflectie
De begeleider is, net als jij, een worstelend en feilbaar mens met levensthema’s, valkuilen, blinde vlekken en kwetsbare plekjes die in het contact getriggerd kunnen worden. Daarom bestaat de ontwikkeling van een begeleider vooral uit het continu reflecteren op zijn eigen denken, doen en voelen. Als een begeleider zegt dat hij niet hoeft te reflecteren op zichzelf – omdat zelfreflectie onzin is, of omdat die al ‘verlicht’ is – dan zou ik maar snel wegwezen. Als er iets in het contact met de begeleider is gebeurd, wat op jou een vervelend effect heeft gehad, wil je dat immers ter sprake kunnen brengen bij de begeleider. Samen kun je dan onderzoeken wat er in het contact gebeurde en wat van jou en wat van de begeleider was daarin. Dit soort gebeurtenissen kunnen zelfs juist de meest leerzame zijn in een begeleidingstraject. Daarvoor is het wel nodig dat de begeleider zijn eigen aandeel wil onderzoeken, dat hij in staat en bereid is tot zelfreflectie. Als een begeleider op jouw feedback direct reageert met: ‘Wat zegt het over jou dat je dit zo voelt?’, zou het een teken kunnen zijn dat die niet geneigd is tot zelfreflectie.
Hoe weet je of de coach voldoet aan het ABCZ?
Hoe kom je er nou achter of een begeleider voldoet aan het ABCZ van de begeleider? Als je via een vriend of bekende een coach of therapeut aangeraden krijgt, kun je natuurlijk even doorvragen over de ervaringen van diegene. De website van een begeleider is een interessant bron, die je mogelijk een indicatie geeft of diegene het praktiseert. Kijk bijvoorbeeld naar de visie, de (na)scholingen en eventuele blogs. Hoe presenteert die zich daarin? Tijdens het eerste telefonische of persoonlijke contact kun je natuurlijk ook een beetje testen. Bijvoorbeeld door te vragen: Wat maakt jou een geschikte coach voor mij? En luister dan kritisch, met het ABCZ in gedachten, naar zijn of haar reactie. En daarnaast is het natuurlijk ook gewoon een kwestie van een ‘klik’ voelen. Dit is immers ook maar mijn visie op een geschikte begeleider.
Als je vragen hebt, bel me dan gerust! Enne… misschien ben ik zelf wel een geschikte coach voor jou.
Ben je zelf een professionele begeleider?
Doe je zelf werk als coach, therapeut, trainer, mentor of dergelijke en onderschrijf je mijn ABCZ? Zoek je wezenlijke verdieping? Wil je graag leren in een groep met een begeleider die dit ABCZ praktiseert? Dan is de Leergang Zes Houdingen wellicht iets voor jou. Natuurlijk ben je ook welkom voor individuele coaching of supervisie.