Ben je wel eens heel erg jaloers geweest? Dat het voelt alsof het groene monster bezit van je heeft genomen? Wat merkte jij ervan in je lijf? Jaloezie gaat vaak gepaard met fysieke reacties. Een steek in je buik. Je spieren spannen zich aan. Soms krijg je rillingen, duizelingen, malende gedachten en bij ziekelijke jaloezie zelfs wanen. Stressreacties, omdat je bestaan in gevaar lijkt. Existentiële angst. Toch kun je met je jaloezie leren omgaan.
Pippi’s sproetjes
Voor mij is jaloezie intussen een beetje zoals de sproetjes voor Pippi Langkous. Weet je nog, dat ze een poster zag bij de drogist waarop stond: ’Heeft u last van zomersproeten?’. Pippi loopt de drogist in, naar de toonbank en zegt tegen de keurige mevrouw: ‘Nee, hoor.’. ‘Wat nee, hoor?’, vraagt de vrouw. ‘Nee, hoor, ik heb geen last van zomersproeten’, antwoordt Pippi vrolijk. ‘Maar kind, je zit onder’, antwoordt de vrouw. ‘Ja’, zegt Pippi, ‘maar ik heb er geen last van’.
Pippi wilde niet van haar zomersproeten af en schaamde zich er ook niet voor. Een prima houding om ook te hebben ten opzichte van het groene monster jaloezie. Wil je ook deze houding krijgen ten opzichte van jouw jaloezie? Lees dan verder.
Wat is jaloezie eigenlijk?
Allereerst hebben we een definitie van jaloezie nodig. Ik vroeg aan mijn 17-jarige dochter wat voor haar jaloezie is en zij zei:
‘Jaloers is dat je partner door aandacht aan andere mensen te besteden,
jou het idee geeft dat er iets aan jou ontbreekt waar diegene naar op zoek is.’
Dat klinkt mij als best gezonde jaloezie van een 17-jarige jongedame, die de liefde en haar eigen identiteit aan het ontdekken is. Misschien is jaloezie voor jou iets anders? Toch is deze definitie bruikbaar als illustratie van wat er vaak aan de hand is bij jaloezie en hoe we hier functioneler mee om kunnen gaan. Laten we de definitie eens ontleden en analyseren:
1) Er is observatie en interpretatie
Er is geobserveerd gedrag: ‘je partner besteedt aandacht aan andere mensen’. En er is de interpretatie van dat gedrag: ‘er ontbreekt dus iets aan mij, waarnaar mijn partner op zoek is.’
Voor je het weet is jouw interpretatie in jouw hoofd de werkelijkheid geworden. Het is dus zaak om dat weer uit elkaar te halen.
2) De interpretatie bepaalt hoe je jezelf voelt bij dat gedrag van je partner.
Als je denkt dat je partner iets bij die ander aan het zoeken is, dat jij misschien niet hebt, dan gaat jouw jaloezie ‘aan’.
Je partner veranderen
Nu zie je in relaties vaak dat we proberen om het gedrag van onze partner te veranderen. Bijvoorbeeld door je partner te verbieden met anderen te dansen en sjansen op een feestje. Nou, de meesten van ons die dit ooit geprobeerd hebben, weten al dat dat een mooi, edoch zo goed als zinloos streven is. Bovendien is het ook wel een beetje vreemd… We worden verliefd op een heel charmant mens en vervolgens willen we, om maar geen jaloezie te voelen, dat diegene zich niet meer charmant gedraagt tegenover anderen. Tja…
Dus we kunnen beter onze interpretatie van het gedrag van onze partner veranderen. Ook moeilijk, maar we hebben nog altijd meer directe invloed op onszelf dan op een ander. En het maakt je ook net even wat minder afhankelijk van je partner. En van jezelf weet je toch ook dat als je aandacht aan anderen besteedt op een feestje, dat er niets meer aan de hand is dan dat? Je hebt gewoon sociale interactie met mensen. Punt.
Je kunt ook omdenken: ‘Wat een charmante, sociale en populaire partner heb ik en wat heerlijk dat die straks lekker met mij mee naar huis gaat.’ Hoe voel je jezelf dan?
Jaloers op andere zaken
Je kunt natuurlijk ook jaloers zijn op heel andere zaken: succes, geld, vere reizen, mooie kleding en ga maar door. Ik werd vroeger eens jaloers op een vriend die een boek geschreven had. Nou, dit is in mijn beleving ZINVOLLE jaloezie. Het is namelijk een uiting van een onvervuld en soms vrij onbewust verlangen dat je in je draagt. Door stil te staan bij mijn jaloezie op schrijvers, kreeg ik droombeelden van hoe ik zelf een boek aan het schrijven was. En die had ik eigenlijk al toen ik heel jong was, maar was ik in de hectiek van het bestaan even kwijtgeraakt. Nou ja… Dat steekje van jaloezie heeft mij teruggebracht bij mijn droom en vorig jaar heb ik mijn vierde boek gepubliceerd.
Een beetje jaloezie kan je dus wijzen op de dromen en verlangens die je in je draagt, waar je je mogelijk op dat moment niet zo bewust van bent. Maar dan moet je je jaloezie wel erkennen en onderzoeken! Hiervoor verwijs ik je naar mijn STOP-model. In mijn coaching begeleid ik coachees hierbij. Door (regelmatig) een STOP te maken voorkom je dat je emoties jou overnemen. Dat je jouw emoties wórdt. Door de STOP te maken creëer je wat afstand, waardoor niet je emoties BENT, maar HEBT. En zo kun je gaan horen welk advies je emoties je proberen te geven.
Relatie met jezelf en elkaar
Bij de meeste mensen komt het de relatie ten goede als beide partners de verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen emoties. En het is ook goed voor de relatie met jezelf. En jij bent nog altijd de enige levenspartner waarvan je zeker weet dat die bij je blijft tot jouw dood!
Hele heftige jaloerse gevoelens kunnen duiden op onvervulde kindbehoeften, die we nogal ons projecteren op onze geliefden. Allemaal dragen we er in meer en mindere mate wat onvervulde behoeften uit onze jeugd met ons mee. Geen van ons heeft namelijk precies de juiste liefde en aandacht op de juiste manier en het juiste moment ontvangen van onze ouders.
Oneindige behoefte aan bevestiging
Als je partner bijvoorbeeld echt alleen maar oog voor jouw mag hebben, omdat je anders heel jaloers, bang en boos wordt, dan heb je waarschijnlijk een sterke behoefte aan bevestiging. Bevestiging dat je oké bent, dat je er mag zijn. Een gevoel dat je ouders je waarschijnlijk niet hebben kunnen geven. Alleen… het gebrek aan onvoorwaardelijke liefde, die jou die bevestiging als kind had kunnen geven, kan geen enkele partner compenseren. Al hopen we daar stiekem vaak wel op. De behoefte aan bevestiging van je partner zal echter oneindig zijn en dus nooit bevredigd worden. Jij bent zelf de enige die dat kleine mensje in jouzelf de liefde kan geven die het zo node gemist heeft vroeger. Zelfcompassie is dan de weg naar behoeftebevrediging.
Kortom, laat jaloezie voor jou zijn wat de zomersproeten voor Pippi waren: iets wat er gewoon is en waar je je niet voor hoeft te schamen. Sterker nog, omarm je jaloezie als een mooie wegwijzer naar de vervulling van je dromen en van je ware behoeften. Dan krijgen je gevoelens van liefde en geluk ook de ruimte.
Wil jij ook meer profiteren van je jaloezie? Kom dan eens voor een coaching of voor een diepgaande sessie tijdens een individuele miniretraite.
Willen jouw partner en jij je samen ontwikkelen, en/of jullie relatie verdiepen of verbeteren? Wees welkom voor relatiecoaching.